تفاوت کلیدهای MCB، MCCB، RCD و RCBO

کلیدهای MCB ، MCCB، RCD، RCBO

قطع کننده مدار (مدارشکن) با نام انگلیسی Circuit breaker در اصل جزو تجهیزات ایمنی هر وسیله ای هستند که از برق استفاده می‌کند. این وسایل به عنوان محافظ در سیستم های سیم کشی برقی پیچیده و حساس عمل می کنند. انواع کلیدهای MCB ، MCCB RCD ، RCCD و RCBO همگی جزو مدل های سیرکویت بریکر به شمار می روند. از این کلید ها در انواع تابلو برق صنعتی و منازل برای محافظت در برابر خطرات انسانی و صدمات دستگاه استفاده می شود.

دلیل تفاوت در بین مدارشکن ها چیست؟

این کلیدها برای انجام وظایف مشخصی طراحی شده اند. این ویژگی خاص آن ها است که سبب تفاوت بین شان می شود. با این حال، تفاوت اصلی در بین انواع مدارشکن در این است که از MCB ،RCD  و RCCB برای جریان کم تا 125 آمپر استفاده می شود. در حالی که کلیدهای MCCB  برای سطوح جریان بالا تا 1000 آمپر مورد استفاده قرار می گیرد.

 

آیا  MCB  و MCCB یکی هستند؟

اکثر مردم تفاوت بین MCCB و MCB را اشتباه می گیرند. با وجود اینکه هر دو این وسایل، جزو قطع کننده های مدار هستند، اما تفاوت عمده ای بین این دو وجود دارد. این موضوع باعث می شود هر یک به طور منحصر به فردی برای کاربردهای منحصر به فرد واجد شرایط باشند.

کلید MCB چیست؟

MCB مخفف Miniature Circuit Breakers و به معنای کلید مینیاتوری است. MCB یک وسیله الکترومکانیکی است که در صورت تشخیص ناهنجاری، مدار را به صورت خودکار خاموش می کند. کلید مینیاتوری به راحتی جریان بیش از حد ناشی از اتصال کوتاه را حس می کند. مدار مینیاتوری یک اصل کاری بسیار ساده دارد. علاوه بر این، دارای دو سطح تماس (contacts) است. یکی ثابت و دیگری متحرک. در صورت افزایش جریان، کنتاکت های متحرک از کنتاکت های ثابت جدا شده و باعث باز شدن مدار می گردد و آن ها را از منبع اصلی جدا می کند.

کلید MCCB چیست؟

از طرف دیگر، MCCB  مخفف Molded Case Circuit Breaker و به معنای کلید اتوماتیک کمپکت است. این وسیله یک دستگاه محافظ است که مدار را در برابر اضافه بار محافظت می کند. علاوه بر این، دارای یک سوئیچ است که به صورت دستی برای قطع مدار کار می کند. این دستگاه دارای دو تنظیم است. یکی برای جریان بیش از حد و دیگری برای دمای بیش از حد کاربرد دارد. علاوه بر این، MCCB شامل سطح تماس دو فلزی است که با تغییر دمای کلید کمپکت اتوماتیک منقبض و منبسط می شود. از کاربردهای این وسیله می توان به حفاظت مدار در تابلو برق فشار ضعیف و تابلو برق فشار متوسط اشاره نمود.

کلید کمپکت اتوماتیک چطور کار می کند؟

کنتاکت ها به جریان اجازه عبور را در شرایط عادی می دهند. با این حال، با افزایش جریان به محدوده فراتر از مقدار از پیش تعیین شده، سطوح تماس کلید اتوماتیک گرم و منبسط می شوند، تا زمانی که از یکدیگر باز شوند. در نتیجه، مدار از منبع اصلی جدا می شود و تجهیزات تابلو برق را از آسیب دیدن محافظت می کند.

شباهت بین MCB و  MCCB

در اینجا به برخی از ویژگی های مشترک بین MCB و MCCB اشاره می کنیم:

1- هر دو وسیله، برای محافظت از مدار به کار می روند.

2- این کلیدها بیشتر در مدارهای ولتاژ پایین استفاده می شوند.

3- کلید مینیاتوری و کلید کمپکت خودکار مدار برق را در برابر اتصال کوتاه محافظت نموده و وضعیت جریان بیش از حد را تشخیص می دهند.

 

 

تفاوت بین کلید مینیاتوری و کلید کمپکت

تفاوت اصلی بین MCB و MCCB در ظرفیت آن ها است. از یک سو، Rating کلیدهای MCB زیر 100 آمپر است و زیر 18000 آمپر نرخ قطع ( interrupting rating) دارد. علاوه بر این، مشخصه قطع آن ها (tripping characteristic) ممکن است قابل تنظیم نباشد، زیرا این کلیدها در درجه اول برای مدارهای ضعیف مهیا شده اند. از طرف دیگر، کلید کامپکت بسته به ضرورت، جریان های کم بین 10 تا حداکثر 2500 آمپر را ارائه می دهد. نرخ قطع آن بین 10 تا 200 هزار آمپر است.

 

سایر تفاوت ها بین این دو کلید عبارتند از:

1- مدار خروجی کلید مینیاتوری ثابت است، در حالی که در MCCB قابل حرکت است.

2- MCBها کمتر از 100 آمپر ظرفیت کار دارند، در حالی که کلیدهای کمپکت تا 2500 آمپر مورد استفاده قرار می گیرند.

3- در MCB روشن/خاموش کردن از راه دور غیرممکن است، اما در MCCB  این کار امکان پذیر است

4- کلید مینیاتوری تا حد زیادی در مدار جریان پایین مورد استفاده قرار می گیرد. ولی کلید اتوماتیک برای مدار با جریان بالا استفاده می‌شود

5- MCB برای مصارف خانگی و بخش هایی که نیاز به مصرف کم انرژی وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرد. ولی MCCB بیشتر در صنایع بزرگ با مصرف انرژی زیاد کاربرد دارد.

 

RCCB چیست؟

RCCB مخفف Residual Current Circuit Breaker و به معنای کلید محافظ جان است. این وسیله همچنین به عنوان RCB یا RCD نیز شناخته می شود. اولی مخفف عبارت Residual Current Device و دومی مخفف Residual Current Breaker است. RCCB یک دستگاه سیم کشی الکتریکی است که به محض تشخیص نشتی جریان در سیم ارت، مدار را قطع می کند. همچنین این وسیله، جان پرسنل را در برابر برق گرفتگی یا شوک ناشی از تماس مستقیم محافظت می کند.

کلیدهای محافظ جان، دستگاه های حفاظتی جریان مانده (residual current) هستند. این حفاظت با نظارت بر جریان جاری در خط و خنثی به دست می آید. در یک مدار سالم، جریان جاری از طریق خط برابر است با جریان بازگشت در حالت خنثی. با این حال، در صورت وجود هرگونه ناهنجاری، این جریان برگشتی ممکن است برابر جریان جاری خط نباشد. یک دستگاه جریان باقیمانده چنین سناریویی را حس می کند و مدار را قطع می کند.

RCBO چیست؟

RCBO مخفف Residual Current Breaker with Over-Current و به معنای قطع کننده جریان باقی مانده با اضافه بار است. RCBO ترکیبی از قابلیت های MCB و RCD/RCCB است. هنگامی که نشتی جریان وجود دارد، RCBO کل مدار را قطع می کند. در نتیجه، اجزای قطع کننده مغناطیسی/حرارتی داخلی آن می توانند هنگام وجود بار بیش از حد در سیستم، دستگاه الکترونیکی را از بروز آسیب محافظت کنند.

 

شباهت RCD با RCBO

هر دو وسیله الکتریکی به طور معمول در جعبه فیوز یافت می شوند. این ها معمولاً به عنوان واحد مصرف کننده یا صفحه قطع کننده نامیده می شوند. به طور مشابه، هر دو در حفاظت از سیستم ها کمک می کنند.

تفاوت RCD با RCBO

RCD ها می توانند در برابر شوک های الکتریکی، جریان های باقیمانده و خطاهای ارت از سیستم محافظت کنند. از طرف دیگر، RCBO ها می توانند آنچه RCD ها قادر به انجامش هستند را انجام داده و همچنین از مدار در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار محافظت کنند. RCBO اساساً ترکیبی از MCB و RCCB هستند. به این ترتیب، می تواند از اضافه بار و اتصال کوتاه در یک تابلو برق و دیگر وسایل الکتریکی محافظت کند.

تفاوت بین RCD و MCB

1- MCB در برابر خطای ارت از سیستم محافظت نمی کند. از سوی دیگر، RCD و RCCB مدار الکتریکی را در برابر خطای ارت ایمن می کنند.

2- کلید مینیاتوری به طور کامل از انسان در برابر شوک الکتریکی محافظت نمی کند. با این حال، RCD از انسان در برابر شوک محافظت می کند.

3- MCB دارای گزینه های تک، دو، سه و چهار قطبی است. اما RCD فاقد گزینه های تک قطبی است و دارای گزینه های دو، سه و چهار قطبی است.

4- کلیدهای مینیاتوری بیشتر در خانه ها و صنایع کوچک استفاده می شوند، در حالی که RCD بیشتر در خانه ها استفاده می شود.

قطع کننده های مدار یا مدارشکن ها نقش مهمی در محافظت از سیستم های برقی و انسان در برابر حوادث الکتریکی دارند. در این مقاله به انواع circuit breaker ها پرداخته و مزایا و معایب هر یک را برشمردیم. دانستن مزایا و معایب هر کدام از این وسایل الکتریکی، می تواند به انتخاب گزینه مناسب برای اهداف شما کمک شایانی نماید.